Czym jest dysleksja?
Dysleksja – terminem tym określa się specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu.
Czym są specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu? Są to trudności, które dotyczą tylko niektórych zakresów uczenia się i występują przy nieraz wysokiej inteligencji i sprawnych narządach ruchu oraz zmysłach wzroku i słuchu, a także przy braku schorzeń neurologicznych.
Czasem te specyficzne trudności mają charakter wybiórczy, i wtedy dzielimy je na:
- dysleksję – trudności w czytaniu i pisaniu,
- dysortografię – trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne i fonologiczne),
- dysgrafię – trudności grafomotoryczne,
- dyskalkulię – trudności w uczeniu się matematyki.
Jednak pamiętaj – bardzo często występują łącznie, często także razem z ADHD.
Jakie są przyczyny dysleksji?
Nie są do końca znane.
Najczęściej podawane przyczyny w literaturze to: genetyczne, organiczne, hormonalne, opóźnione dojrzewanie lub mikrouszkodzenia centralnego układu nerwowego, zaburzenia emocjonalne, zaburzenia procesu lateralizacji, zaburzenia tempa i rytmu rozwoju.
Dyslektycy to osoby często ponadprzeciętnie inteligentne i posiadające specjalne zdolności. Korzystają na co dzień z atutów dysleksji, nie wiedząc, że dany talent pochodzi z tego samego źródła, co ich problemy z czytaniem, pisaniem, skupieniem uwagi czy zrozumieniem matematyki.
Najczęściej spotykane mocne strony dyslektyków:
- Myślenie głównie obrazami, zamiast słowami
- Myślenie i postrzeganie wielowymiarowe (z wykorzystaniem wszystkich zmysłów)
- Zdolność spostrzegania obiektów i sytuacji z różnych perspektyw
- Duża świadomość otoczenia
- Ponadprzeciętna ciekawość i wnikliwość
- Intuicyjność
- Żywa wyobraźnia i kreatywność
- Zdolność doświadczania wyobrażeń jako rzeczywistości
Problemy z nauką są konsekwencją dezorientacji, która pojawia się, gdy niewerbalny proces myślenia zostaje zakłócony. Dyslektycy w rzeczywistości rozwijają myślenie werbalne znacznie później i polegają głównie na myśleniu niewerbalnym. Myślenie niewerbalne, które jest realizowane za pomocą obrazów, ma charakter rozwojowy. Obraz rozwija się, gdy umysł dodaje inne koncepcje. Ten rodzaj myślenia jest tak szybki, że osoba dyslektyczna nie zdaje sobie sprawy, że to robi. Obraz jest trójwymiarowy i wielozmysłowy. Blokada pojawia się, gdy nieznane słowo nie może zostać włączone do ogólnego obrazu, a osoba pozostaje z sekwencją obrazów oddzielonych tak jakby białymi plamami.
Pojawia się zamieszanie i dezorientacja, postrzeganie symboli zostaje zmienione i zniekształcone, czytanie lub pisanie staje się trudne lub niemożliwe. Pojawiają się symptomy: zamiany, pominięcia, odwrócenia, transpozycje, nieporozumienia, trudności ze skupieniem uwagi, podążaniem za instrukcjami lub sekwencjami. Poczucie czasu może stać się zmienione, a koordynacja ruchowa opóźniona. Powtarzające się błędy często prowadzą do reakcji emocjonalnych, frustracji i utraty poczucia własnej wartości.
Najczęściej spotykane trudności u dyslektyków:
- Trudności z czytaniem lub czytaniem ze zrozumieniem
- Kłopoty z ortografią lub pismem odręcznym
- Łatwe rozpraszanie się
- Trudności z nauką, mimo wysokiej inteligencji
- Niska samoocena
- Słabe umiejętności społeczne
- Częste frustrowanie się
Zwykle dysleksja występuje w połączeniu z innymi trudnościami, zwłaszcza w pisaniu (dysortografia-dysgrafia) i obliczeniach (dyskalkulia), impulsywność, łatwość rozpraszania się i niezdolność do skupienia się lub utrzymania uwagi (ADD – zaburzenia koncentracji uwagi i ADHD – zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) oraz problemy ze słuchaniem, zarówno w rozróżnianiu dźwięków, jak i w rozumieniu słyszanych słów (centralne zaburzenia przetwarzania słuchowego). Kolejnymi sygnałami mogą być wcześniejsze trudności językowe i obecność zaburzeń uczenia się wśród innych członków rodziny. Czytanie jest umiejętnością międzyprzedmiotową. Gdy osoby z dysleksją doświadczają niepowodzeń, często prowadzi to do przyjęcia postawy rezygnacji lub buntu z powodu lęku przed wynikami oraz wzmożonego odczuwania strachu.
Czytanie jest umiejętnością międzyprzedmiotową. Oznacza to, że umiejętność czytania jest potrzebna i wykorzystywana w nauce wielu różnych przedmiotów, a nie tylko na lekcjach języka polskiego.
Na przykład:
- Na matematyce trzeba czytać treści zadań, aby je zrozumieć i rozwiązać. Na historii trzeba czytać teksty źródłowe i opisy wydarzeń.
- Na biologii czytamy opisy procesów i definicje.
- W praktyce oznacza to, że trudności z czytaniem mogą wpływać na wyniki w różnych przedmiotach. Dlatego czytanie jest uważane za umiejętność,
- która wspiera całą naukę, a nie tylko jeden konkretny przedmiot.
Gdy osoby z dysleksją doświadczają niepowodzeń, często prowadzi to do przyjęcia postawy rezygnacji lub buntu z powodu lęku przed wynikami. Pojawia się poczucie zniechęcenia wobec zadań wymagających czytania i pisania. Pojawia się stres i obawa przed kolejnymi niepowodzeniami i niskimi ocenami, a to często powoduje, że osoby te tracą motywację do nauki i zaczynają czuć strach. A strach utrudnia im skupienie się i podejmowanie kolejnych prób. Powtarzające się trudności wywołują czasem silne reakcje emocjonalne i pogłębiają lęk, co mocno wpływa na ich postawę i zaangażowanie w naukę
Osoba dyslektyczna może czytać i pisać, ale może to robić tylko poprzez maksymalne wykorzystanie swoich umiejętności i energii, ponieważ nie może tego robić automatycznie. Dlatego szybko się męczy, popełnia błędy, nie uczy się i ma zaległości.
Zaburzenia uczenia się nie są spowodowane ani deficytem inteligencji, ani problemami środowiskowymi lub psychologicznymi, ani też deficytami sensorycznymi lub neurologicznymi. Dysleksja to po prostu inny styl myślenia.
